RAPPORT BETREFFENDE DE WERKZAAMHEDEN VOOR DE INLICHTINGEN DIENST (GROEP VAN HATTUM) van Constantijn Johan Broers, geboren 29-09-1913 te Pekalongan, Java, student in de Biologie aan de Universiteit te Utrecht, wonende Burgemeester Reigerstraat 66bis te Utrecht.
Sedert October 1940 was ik werkzaam voor de Orde Dienst en maakte deel uit van het driemanschap, dat de voorbereidende werkzaamheden op zich genomen had van de Orde Dienst in de stad Utrecht.
Mijn contact met de Inlichtingen Dienst vond plaats in 1941 (ik meen in Augustus). Mijn medewerker in de Orde Dienst v.d. Wal, agent van politie te Utrecht, bracht mij bij Michael Blaauw (alias Mik Koster), die mij kwam spreken over een Orde Dienst contact. In verband met de arrestaties leek het mij op dat moment raadzaam geen nieuw contact op te nemen. M. Blaauw verzocht mij toen de organisatie van de Inlichtingen Dienst voor de provincie Utrecht op mij te nemen. Dit heb ik gedaan. Hoofdzakelijk heb ik berichten geleverd over het vliegkamp Soesterberg, over het concentratiekamp Amersfoort, over versterkingen die werden aangelegd in de omgeving van Utrecht, troepenverplaatsingen, etc. Deze berichten werden door M. Blaauw afgehaald als koerier van de Inlichtingen Dienst. een enkele maal heeft iemand anders in opdracht van hem mijn rapporten in ontvangst genomen. Bij het verzamelen van materiaal zijn mij onder andere behulpzaam geweest:
Do Schat, broodbakker te Utrecht. Dirk Pieter Schat, geboren 03-02-1897, Utrecht. Overleden 10-02-1981 te Utrecht.
Mas Schat, industrieel, broeder van de vorige, die mij onder andere berichten verschafte over de Duitsche scheepswerven aan de Atlantische Oceaan. Deze berichten heb ik niet over de Groep van Hattum laten loopen. (1) Marinus Leendert Schat, geboren 21-11-1911 te Utrecht. Overleden 10-10-1974 te Engeland.
v.d. Wal, agent van politie te Utrecht, gestorven in concentratiekamp Vught. Geboren 28-07-1897 te Utrecht, vermoord 27-01-1943 in concentratiekamp Vught. Bernardus is tijdens de oorlog politieagent in Utrecht. Al vrij snel raakt hij betrokken bij het verzet. Samen met een aantal collega’s verzamelt Bernardus wapens en explosieven. Later raakt hij betrokken bij de OD onder leiding van reserve-officier luitenant-kolonel F.H. Wanninkhof, één van de oprichters van de OD in Utrecht.
van Rijn, groentehandelaar te Utrecht, gefusilleerd naar aanleiding van het 2e Orde Dienst proces.
Antonius Cornelis Theodorus van Rijn, geboren 02-04-1913 te Utrecht, gearresteerd 16-04-1942 en vermoord
29-07-1943 op de Leusderheide.
De laatste twee waren medewerkers van mij in de Orde Dienst.
In het voorjaar van 1942 werd de Inlichtingen Dienst activiteit stopgezet in verband met verschillende arrestaties. Dit werd mij medegedeeld door M. Blaauw. Ik ben toen een tijd ondergedoken geweest. Ik heb daarna mijn activiteit weer voorzichtig opgevat, zoekend naar nieuwe verbindingen, maar werd op 21-07-1942, des avonds om 8 uur bij mij thuis gearresteerd. Nog dienzelfden avond werd ik overgebracht naar de SD gevangenis te Scheveningen. Hier werd ik in de eerste 14 dagen verhoord inzake mijn Orde Dienst activiteit en betreffende spionagewerkzaamheden die buiten de Orde Dienst lagen. Eerst in Augustus kwam de heer Houbrock, SD-Sacharbeiter voor de Inlichtingen Dienst zaak in mijn cel en vroeg of ik Michael Blaauw kende. Op mijn ontkennend antwoord verliet hij mij zonder iets te zeggen. Op 06-11-1942 werd ik met vele anderen op transport gesteld naar Amersfoort, maar bij vertrek achtergehouden en in Einzelhaft geplaatst tot den 17-11-1942 toen het transport naar Haaren (N.Br) plaats had. In den trein ontmoette ik Robert Blauw en vernam van hem dat zijn broer Michael niet gearresteerd was. In de SD gevangenis te Haaren vernam ik door een courant die mij van huis gestuurd was, dat van der Wal in het concentratiekamp Vught overleden was.
Hierdoor was het mij mogelijk om bij mijn verhoor door den heer Houbrock, wat kort daarop volgde te verklaren dat ik niets met de Groep van Hattum uitstaand had, confrontatie eischende met M. Blaauw en van der Wal, uit welke confrontatie volgens mijn zeggen zou blijken, dat het hier alleen een Orde Dienst contact betrof. Houbrock liet mij daarop de mij betreffende gedeelten in de verklaring van Van Hattum lezen, die hierop neerkwamen dat ik de Inlichtingen Dienst voor de provincie Utrecht op mij genomen had en hem geregeld berichten gestuurd had op militair en economisch gebeid, etc. (2) Verder bevond zich in het dossier een zakboekblaadje van Wegerif, één van de direkte medewerkers van Vam Hattum, waarop mijn naam stond met adres en telefoonnummer. (3) Ik heb categorisch ontkend. Ook den volgende avond, waarop de heer Haubrock dreigde met andere methoden om achter de waarheid te komen. Ik bleef bij mijn ontkenning en veronderstelde als stroman gebruikt te worden, waardoor men iemand anders hoopte te sauveeren, volgens mij moest de quaestie op een misverstand berusten. Deze verklaring is door mij opgeschreven en onderteekend. (4)
Tijdens het transport van Haaren naar Utrecht op 12-05-1943 had ik het geluk met Van Hattum, die met zijn naaste medewerkers Pienbroek, van Oven en Wegerif steeds streng van ons geïsoleerd was gehouden, in contact te komen. Op mijn vraag, hoe het mogelijk was dat hij dusdanige verklaringen over zijn medewerkers afgelegd had, antwoordde hij, dat het zoo werkelijk het beste was. Op deze wijze zou iedereen gespaard blijven. Hij sprak over een 'contract' dat hij op deze wijze afgesloten had, over interventie, waar hard aan gewerkt werd, etc. Ik vertelde hem wat ik verklaard had, waarop hij mij beloofde alles te zullen herroepen. (5) Bij onze confrontatie, die later voor de rechtbank plaats vond, heeft hij dit ook gedaan en eenigszins aan mijn verklaring gelijkluidende verklaring afgelegd, waarop mijn beschuldiging geheel ontzenuwd werd. Het gevolg was dat ik 'abgetrennt' werd bij het proces, dat op 25 en 25 Mei 1943 gevoerd werd voor de Luftwaffe.
Ik heb in de volgende gevangenissen en concentratiekampen gezeten:
21-07-1942 - 17-11-1942, SD gevangenis te Scheveningen.
17-11-1942 - 12-05-1943, SD gevangenis te Haaren.
12-05-1943 - 09-10-1943, Kriegswehrmachtgefängnis Utrecht.
09-10-1943 - 23-10-1943, K.L. Amersfoort
25-10-1943 - 04-09-1944, K.L. Natzweiler.
06-09-1944 - 29-04-1945 K.L. Dachau.
Op 29 April 1945 werd het concentratiekamp Dachau door het Zevende Amerikaanse leger bevrijd.
Op 23 Mei ben ik als leider van een klein transport naar Holland vertrokken. Den 28en Mei bereikte ik Utrecht. (6)
C.J. Broers
Bron: Englandspiel.eu
Commentaar van J.M. Somer betreffende rapport werkzaamheden voor de Inlichtingen Dienst van de Groep Van Hattum van Constantijn Johan Broers.
(1). Welke weg volgenden deze m.i. belangrijke berichten dan wel?
(2). Hier is weer een sprekend voorbeeld, dat Van Hattum te veel gepraat heeft. Ik verwijt hem dat niet, hoewel ik zelf daarvan bijna het slachtoffer ben geworden. Slechts op het laatste ogenblik werd ik voor arrestatie gewaarschuwd. Doch vele anderen uit de Groep werden het slachtoffer van de bekentenissen van Van Hattum.
(3) Ik heb persoonlijk ook vele malen contact met Wegeriff gehad. Hij was koerier voor Van Hattum en heeft mij in Ginneken meermalen bezocht.
(4). Die verklaring was m.i. van nul en gener waarde, omdat immers op het zakboekblaadje van Wegeriff adres en telefoonnummer van Broers stonden vermeld. Ook al zou dat toeval zijn geweest, de bekentenis van Van Hattum was meer dan voldoende voor bewijs van schuld.
Gaat Somer hier nu op de stoel van de Nazi rechters zitten?
(5). Er is inderdaad aan interventie gewerkt. Daar was een grote som geld voor beschikbaar gesteld. Dit is natuurlijk in de zakken van de Gestapo verdwenen. Het lijkt mij nogal onnozel van Van Hattum te denken, dat dergelijke interventie in zo'n zwaar geval als van hem enig resultaat zou kunnen hebben.
(6) Ik moet bekennen, dat de heer Broers er genadig van afgekomen is! Want de groep Van hattum is vrijwel gedecimeerd.
Pienbroek van, Johannes Willem (Jan). Geboren 04-08-1917 te Middelburg. Hij studeerde vanaf 1935 in Delft in de electrotechniek, maakte deel uit van de groep Van Hattem. Op 7 maart 1942 werd hij in Den Haag gearresteerd en vandaar, na Scheveningen en Haaren, naar Utrecht overgebracht. Hij werd met zijn vrienden op 20 juli 1943 gefusilleerd op de Leusderheide te Leusden..
Oven von, Friedrich Alexander. Geboren 03-01-1914 te Den Haag, vermoord 20-07-1943 te Leusden. Ambtenaar.
Wegerif, Cornelis. Geboren 20-12-1919 te Dordrecht, vermoord 20-07-1943 te Leusden.
Blaauw, Robert. Geboren 06-02-1917 te Rotterdam, vermoord 20-07-1943 te Leusden.
Hattem van, Johan (Han). Werd in augustus 1940 als opvolger van de gefusilleerde Lodo van Hamel, hoofd van een spionage-organisatie, bij de Duitsers bekend als de groep Van Hattem. Deze groep fabriceerde zenders in het pand Dirklangenstraat 9 te Delft, verzamelde gegevens voor de geallieerden en seinde deze over naar Engeland. Op 6 maart 1942 werd van Hattem te Den Haag gearresteerd en achtereenvolgens gevoerd naar de Polizeigefängnis te Scheveningen, Polizeigefängnis te Haaren en Wehrmachtsgefängnis in de Gansstraat te Utrecht. Hij werd op 20-07-1943 op de Leusderheide te Leusden vermoord.
Blaauw, Michiel Frederik. Alias Mik Koster. Geboren 30-01-1920 te Rotterdam, gesneuveld 29-07-1947 te Padang, NOI.
Broers, Constantijn Johan. Geboren 29-09-1913 te Pekalongan, Java, NOI. Overleden 17-04-2007 te Zwolle. Bioloog
01-01-2021
w.mugge@home.nl